Cái gì là của ta? Cái gì không phải là của ta?

Tôi chỉ nghĩ đơn giản thế này: một người sống trên thế gian này cũng giống như một hành khách đi tàu vậy: Anh lên tàu để đi đến một nơi nào đó, và khi đến nơi thì anh xuống và mang theo hành lý của anh. Hành lý đó là của anh, còn con tàu mà anh vừa đi là phương tiện để anh đi và nó không phải của anh.

Trong một status trước, tôi có nói là sinh ra mỗi người có một sứ mệnh, và bởi vậy, cuộc sống thế nào cũng sẽ trang bị cho anh phương tiện để anh thực hiện sứ mệnh đó, cũng tương tự con tàu để đưa anh đến nơi cần đến.

Ví dụ như sinh ra, nếu sứ mệnh của anh là làm quản lý doanh nghiệp chẳng hạn thì cuộc sống sẽ trao cho anh cái chức Tổng giám đốc một công ty cùng với quyền quản lý và điều hành một khối tài sản lớn đến hàng ngàn hay chục ngàn tỷ đồng. Hay nếu sứ mệnh của anh là quản lý hành chính (xưa gọi là cai trị) thì anh sẽ được trao cho một chức quan nào đó, với những cái quyền mặc nhiên được gắn với chức quan đó. Khi đó, nên hiểu là cái quyền hay cái tiền gắn với chức vụ của anh không hề là sở hữu của riêng anh, mà xin nhắc lại, nó chỉ là phương tiện để anh thực hiện sứ mệnh của anh. Tóm lại, mặc dù anh có thể tạm giữ nó, nhưng nó không phải là của anh.

Ấy vậy mà cái xan tham và cái si mê trong con người nhiều khi khiến anh không nhận ra cái điều đơn giản đó. Khi người ta đã ngồi vào cái ghế giám đốc hay ghế quan rồi thì rất ít người nghĩ cái ghế đó là phương tiện mà đa phần người ta cứ nghĩ là Trời ban cho họ cái ghế đó, nghĩa là họ sở hữu cái ghế đó và họ ứng xử với quyền và với tiền - tức những thứ gắn với cái ghế đó - cứ như là của riêng họ vậy.

Cái sự "nhận vơ" đó chính là nguồn gốc của bao nhiêu thứ trớ trêu, bao nhiêu bi kịch trong đời mà tôi đã quan sát và chiêm nghiệm thấy. Chỉ kể ra đôi ba việc nho nhỏ:

Khi đã ngồi vào cái ghế "sếp" thì có thể anh được khối người "ạ". Có nhiều nguyên nhân và nguyên cớ để mà người ta "ạ" anh, mà trong đó những cái "ạ" để xu nịnh thì cũng nhiều lắm. Người anh minh là người phải phân biệt được khi nào người ta "ạ" anh, khi nào người ta "ạ" cái ghế của anh. Ấy nhưng trong đời, phần đông các ngài quan cứ mặc nhiên coi rằng thiên hạ đang "ạ" mình, rồi tưởng tượng ra mình là đại nhân, là vĩ nhân, là bề trên của thiên hạ.

Có người lại được ngồi vào cái ghế "đặc biệt" - nó đặc biệt đến nỗi mà những người ngồi trên đó cứ mỗi khi đi đến đâu nói cái gì cũng được người khác coi đấy là những lời "chỉ đạo" sáng suốt và rồi người ta mở sổ ra chép lấy chép để. Thế là anh cứ ảo tưởng rằng anh giỏi thật, giỏi đến mức những lời anh nói là chân lý, là lời của núi sông.

Đến khi anh phải bước xuống khỏi các ghế đó thì chẳng còn thấy người ta "ạ" anh nữa, thậm chí có thể có người còn chửi rủa anh nếu trong thời gian ngồi ghế đó anh làm điều gì đó không phải với người khác. Lời anh nói ra cũng chẳng ai thèm để ý nữa. Thế là anh bị sốc nặng.

Ô hay, tại sao con người lại phải sốc, lại phải khổ đau vì cái cảm giác mất đi một thứ không phải của mình nhỉ?

Hay một dạng bi kịch phổ biến khác, đó là khi ngồi ở cái ghế "sếp", khối người mặc sức "khai thác" cái quyền và cái tiền gắn với cái ghế đó để tư lợi cho mình mà từ ngữ hiện đại người ta gọi là "tham nhũng", là "lạm dụng chức quyền" ấy.

Quy luật cuộc đời là sòng phẳng: có vay có trả. Cái gì không phải của anh mà anh giữ thì sớm muộn anh sẽ phải trả. Không trả bằng hình thức này thì anh cũng phải trả bằng hình thức khác. Anh không trả hôm nay thì anh cũng phải trả ngày mai. Đời nay không trả hết thì đời sau trả tiếp.

Xã hội dạo này đang rúng động, ồn ào về việc "đại gia" nọ, "bầu" kia xộ khám, rồi tham quan nọ tham quan kia bị sờ gáy. Nghe mà thấy kinh! Nghĩ cho cùng, tất cả cũng vì cái sự ngộ nhận, không phân biệt được đâu là cái của mình và đâu là cái không phải của mình của những vị đó.

Thế nên, trong muôn vàn thứ cần Biết trên đời thì việc biết cái gì là của ta và cái gì không phải của ta cũng là một thứ cần biết lắm thay. Sống ở đời, hãy vui hưởng những gì của ta. Còn những gì không phải của ta thì hãy ứng xử cho phải lẽ, đừng có tham lấy nó rồi dính nợ, tạo khổ. Biết được điều đó để sống thanh thản, biết được điều đó để sống cho phải đạo.

Mạnh Cường Lotus